sobota, 10 listopada 2012

Wróg publiczny numer jeden

Macie dobre samopoczucie? Idźcie na film „Pokłosie”, jak ręką odjął. Antysemici też zresztą mogą iść, na pewno wypatrzą jakieś dowody na podstępność narodu wybranego.

Film nie jest o Jedwabnem, chociaż dzieje się w Podlaskiem. Film nie jest o Żydach i nie jest o Polakach. Jest o tym, że gdy nie wiesz jak się zachować, zachowaj się przyzwoicie. Nawet, jeśli masz iść pod prąd. I nie mogę w tym miejscu nie skojarzyć sobie Jerzego Stuhra, który w swoim filmie „Duże zwierzę” wbrew miasteczku prowadza się z wielbłądem. Grana przez Macieja Stuhra postać też jest wrogiem publicznym numer jeden. Nonkonformizm kosztuje.

* * *

Przy ul. Piłsudskiego w Krynkach na Podlasiu znajduje się dawna Synagoga Kaukaska (Kaukaski Bejt Midrasz, Kaukaski Dom Nauki). Kaukazem nazywano dzielnicę żydowską. Nazwa wzięła się od skór sprowadzanych z Kaukazu do prowadzonej przez Żydów garbarni. Zbudowana na planie kwadratu szerokości 16 metrów synagoga powstała w 1850 roku. Funkcjonowała do końca czerwca 1941 roku, gdy do Krynek weszli Niemcy po napadzie na ZSRR (które to ZSRR zajęło Krynki we wrześniu 1939 roku). W czasie wojny synagoga spłonęła. Po przebudowie w 1955 roku urządzono w niej kino „Krokus”. Dziś w dawnej synagodze mieści się Gminny Ośrodek Kultury i Sportu.


Synagoga Kaukaska wybudowana była w stylu neomauretańskim, popularnym wśród Żydów w XIX wieku. Chociaż Żydzi w Krynkach, podobnie jak w całej Europie środkowej i wschodniej, to Żydzi aszkenazyjscy, odnajdywali w stylu mauretańskim elementy dawnej świetności Żydów sefardyjskich, którzy zamieszkiwali do końca XV wieku Półwysep Iberyjski.


* * *

Przy ulicy Berka Joselewicza (oficer Legionów Polskich we Włoszech pochodzenia żydowskiego) w Lesku na Podkarpaciu znajduje się dawna główna synagoga leskiej gminy żydowskiej. Powstała w latach 1626-1654, zastępując starą świątynię z XIV wieku. W czasie wojny jej wnętrze zostało zniszczone. Opuszczona niszczała aż do 1957 roku, gdy zawalił się dach, co spowodowało decyzję o odbudowie, którą wznawiano kilkakrotnie. Od 1978 roku w budynku znajduje się Galeria Sztuki Bieszczadzkiej Grupy Twórców.


Że synagoga powstała w XVII wieku widać po barokowym nieco kształcie. Na zewnątrz umieszczono tablice Mojżeszowe z 10 przykazaniami. Pod Dekalogiem jest napis z Księgi Rodzaju:
„O, jakimże lękiem napawa to miejsce! Nic tu innego, tylko dom Boży i brama do nieba” (I Mojż 28,17).

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz