Chciałem tylko, żeby gdzieś przekroczyć granicę, wszystko jedno którą, bo ważny dla mnie był nie cel, nie kres, nie meta, ale sam niemal mistyczny i transcendentny akt przekroczenia granicy.
(Ryszard KAPUŚCIŃSKI, „Podróże z Herodotem”)
Donovan wydał niedawno nową płytę (świetną!), ale ja sięgam po staroć.
„Colours” to drugi singiel Donovana. Słychać, że słuchał Dylana. Nie wiem, co słychać w mojej wersji…
Żółty to jest kolor włosów miłej mej Gdy poranek budzi nas Gdy poranek budzi nas To jest czas, to jest czas, najlepszy jest
Błękit to jest kolor, który niebo ma Gdy poranek budzi nas Gdy poranek budzi nas To jest czas, to jest czas, najlepszy jest
Zieleń to jest kolor, kukurydzy łan Gdy poranek budzi nas Gdy poranek budzi nas To jest czas, to jest czas, najlepszy jest
Spokój to uczucie, które mam Gdy ją widzę, mm mm Gdy ją widzę, aha To jest czas, to jest czas, najlepszy jest
Wolność to jest słowo rzadkie w ustach mych Bez namysłu, mm mm Bez namysłu, mm mm To był czas, to był czas, kochałem ją Olsztyn, 25.02.2023
Zwróćmy uwagę, że to pierwsza (i nie ostatnia) piosenka Donovana, w której połączył słowo yellow z mellow. Tym razem jeszcze w oddzielnych zwrotkach, ale wiemy, że będzie kiedyś z tego tytuł. Od początku Donovan dość swobodnie podchodził do tekstu tego utworu. Nie znalazłem żadnej koncertowej wersji z tekstem identycznym do tego, który ukazał się na singlu w maju 1965 roku. Na przykład w poniższej wersji z 1966 roku jest dodatkowa zwrotka. Swoją drogą Donovan dopuszczony przed oblicze folkowego guru, jakim był Pete Seeger, wydaje się nieco onieśmielony…
Skąd na samym końcu „Ciemnej Strony Księżyca” wziął się ledwo słyszalny fragment orkiestrowej wersji „Ticket to Ride” Beatlesów, którą George Martin nagrał w 1965 roku na swoją, instrumentalną wersję płyty „Help!”?
W lekko podrasowanej wersji brzmi to tak:
Jest kilka wersji, wybieram tę, która mówi, że loop z biciem serca został nagrany na źle wyczyszczonej taśmie studia EMI przy Abbey Road. Co za niechlujstwo! Moje tłumaczenie swobodne, ale, mam nadzieję, staranne.
Tak myślę, zasmucę się Tak myślę, że dziś, tak Ta, która rozpala mnie Wyjeżdża stąd i
Na drogę bilet już ma Na drogę bilet już ma Na drogę bilet już ma I ma to gdzieś
Mówiła, że wspólne dni Dołują ją już, tak Wolna nie może być Gdy kręcę się tu
Na drogę bilet już ma Na drogę bilet już ma Na drogę bilet już ma I ma to gdzieś
Dlaczego to napędza ją tak Powinna myśleć Powinna wobec mnie być Nim powie, że już żegnać się czas Powinna myśleć Powinna w porządku być
Tak myślę, zasmucę się Tak myślę, że dziś, tak Ta, która rozpala mnie Wyjeżdża stąd i
Na drogę bilet już ma Na drogę bilet już ma Na drogę bilet już ma I ma to gdzieś
Dlaczego to napędza ją tak Powinna myśleć Powinna wobec mnie być Nim powie, że już żegnać się czas Powinna myśleć Powinna w porządku być
Mówiła, że wspólne dni Dołują ją już, tak Wolna nie może być Gdy kręcę się tu
Na drogę bilet już ma Na drogę bilet już ma Na drogę bilet już ma I ma to gdzieś
Ma miła to gdzieś… Ma miła to gdzieś… Ma miła to gdzieś… Olsztyn, 20-23.02.2023
W zasadzie każda piosenka Beatlesów czymś się wyróżnia. Wyjątkowości przy „Ticket to Ride” jest kilka – choćby unikalny rytm nabijany przez Ringo (podobno wymyślony przez Paula), choćby pierwsza solówka Paula McCartneya na gitarze.
Kącik „Świata Młodych”. Pierwsze zetknięcie z tekstem 17 lipca 1982 roku. Mam ten wycinek do dziś:
Beatlesi nagrywając „Ticket to Ride” nie mogli oczywiście wiedzieć, że kiedyś ten utwór trafi na płytę zespołu, który wówczas już w zasadzie istniał, ale o jego istnieniu oczywiście nie mieli pojęcia. Paul McCartney miał szansę trafić na „Ciemną Stronę Księżyca”, ale jego i Lindy wypowiedzi Pink Floydzi uznali za zbyt wystudiowane, żeby nie powiedzieć za nieszczere. Jak wiemy, znalazło się za to miejsce na wypowiedź członka Wings. Henry McCullough przeszedł do historii słowami „I don't know, I was really drunk at the time” („nie wiem, byłem nawalony w tym czasie”). Paul nie jest małostkowy i po latach wkazuje na „The Dark Side of the Moon” jako jeden z concept albumów wszech czasów.
Na żadnym z dwóch koncertów Paula McCartneya, na których byłem, nie wykonywał tego utworu, ale od czego niezawodny Vanilla Fudge (Dolina Charlotty w 2011):
Trzy w jednym: właśnie czytam rewelacyjną biografię Mikołaja Kopernika autorstwa Wojciecha Orlińskiego, dziś wypowiedziałem się w Telewizji Kopernik, a mądrzyłem się na temat płyty z astronomicznym tytułem. Ale kosmos!
Podczas rozmowy z kompetentnym Pawłem Amulewiczem opowiedziałem o zbliżającym się koncercie w olsztyńskim planetarium, podczas którego zespół Spare Bricks wykona całkowicie po polsku „The Dark Side of the Moon”. Moje tłumaczenie tej niedającej się przecenić i niedającej się nie docenić płyty (chociaż wielu próbuje) zespołu Pink Floyd jest już gotowe od 10 lat. Najwyższa pora dać to w profesjonalnej wersji koncertowej z okazji 50-lecia premiery „Ciemnej Strony Księżyca”.
Kontynuując prace nad tłumaczeniem albumu „Please Please Me”, dokładam drugi utwór, który Beatlesi pożyczyli od The Shirelles.
„Boys” łączy z przetłumaczoną wczoraj „Baby It’s You” nie tylko wspomniany girlband, ale i autor – obie piosenki współtworzył Luther Dixon. Swoją drogą to ciekawe, że Beatlesi kilkakrotnie brali na warsztat żeńskie piosenki (najlepiej chyba im wyszedł „Please Mr. Postman”). W tym przypadku też nikt nie miał homofobicznego bólu dupy, że Ringo śpiewa o tym, jacy fajni są chłopcy. Ani wtedy, ani dziś. Jak choćby w Sali Kongresowej w 2011 roku, gdy byłem świadkiem pierwszego koncertu Beatlesa w Polsce.
Kiedy z nią znów całuję się To jest jej daleki rejs Hej, hej Hej, hej Hej, hej, tak, mówi to mi
Mówi mi, gdy całuję ją Ręce jej i nogi jej drżą Hej, hej Hej, hej Hej, hej, tak, mówi to mi
Tacy chłopcy więc są Pewnie wiesz, tacy są Tacy chłopcy więc są, tak Ach, są Tacy chłopcy więc są, tak Co za radości moc
Mówi mi, gdy całuję ją Ręce jej i nogi jej drżą Hej, hej Hej, hej Hej, hej, tak, mówi to mi Tacy chłopcy więc są Pewnie wiesz, tacy są Tacy chłopcy więc są, tak Ach, są Tacy chłopcy więc są, tak Co za radości moc Olsztyn, 4.09.2022, 12.02.2023
Skoro już o coverach mowa… Na debiutanckiej płycie sześć utworów to nieautorskie utwory, identycznie było na kolejnej. Natomiast „A Hard Day’s Night” pokazał, że potrafią sami zadbać o cały repertuar. Na nagrywanym w pośpiechu „Beatles for Sale” znów znalazło się aż sześć coverów. Ostatnie dwa cudzesy ozdobiły „Help!” i to w zasadzie koniec (nie licząc kilku utworów na singlach oraz incydentu marynistycznego na albumie „Let It Be”).
Po przetłumaczeniu i nagraniu dziś piosenki Beatlesów, mogłem z czystym sumieniem iść na koncert, na którym, byłem pewien, ich piosenek nie zabraknie.
Na scenie Browaru Warmia (o ciągle nowej nazwie Scena Zgrzyt, jeszcze się nie przyzwyczaiłem) ozdrowieńczy The Doctors. Od lewej: Andrzej Bukowski – saksofon altowy, Piotr Cygański – trąbka, instrumenty klawiszowe, Zbigniew Siwek – saksofon tenorowy, Janusz Stępień – gitara, wokal, Piotr Maksimiuk – gitara basowa, wokal, Mirosław Łesiów – perkusja i Przemysław Pierożyński – gitara.
Dawka pierwsza: „Soul Finger” – Bar-Keys. Weszło też do uniwersum The Blues Brothers. „You Can Leave Your Hat On” – Randy Newman. Śpiewał też Joe Cocker. „Addicted to Love” – Robert Palmer. Sam sobie napisał, sam sobie zaśpiewał. „Got to Get You into My Life” – The Beatles. Anestezjolog na pewno wie, o czym jest ta piosenka.
„Come Together” – The Beatles. Też znajdziemy tu wątek medyczny.
„What'd I Say” – Ray Charles. Tak tylko zauważę, że Beatlesi też to nagrali, ale z Tonym Sheridanem. „Always On The Run” – Lenny Kravitz. Przegapiłem, kto w roli Slasha, ale chyba Janusz? „Powiedz stary gdzieś ty był” – Czerwone Gitary. Coś się sprzęgało, ale po pierwsze zespół wytrzymał, a po drugie czym byłby rock and roll bez sprzężeń? „Riders on the Storm” – The Doors. Czapki z głów przed śpiewającymi basistami, zwłaszcza z taką linią basu.
Dawka druga:
„Everybody Needs Somebody to Love” – Solomon Burke. Znów coś unieśmiertelnionego przez The Blues Brothers. „Niedziela będzie dla nas” – Niebiesko-Czarni. Od razu widać, że stary tekst Franciszka Walickiego, skoro podmioty liryczne biegają do szkoły również w sobotę. „Runaway” – Del Shannon. Czuję się zainspirowany do zrobienia polskiej wersji.
„Wróćmy na jeziora” – Czerwone Gitary. Urodzony w Płocku, ale wychowany w Szczytnie Krzysztof Klenczon musiał pisać takie piosenki... Pamiętam, że w 1994 roku odwiedziłem w Szczytnie mieszkającą tam 85-letnią wówczas jego matkę. „(I Can’t Get No) Satisfaction” – The Rolling Stones. Gietrzwałd 2018. Pamiętamy! „Oh, Pretty Woman” – Roy Orbison. Nie mówcie, że nie macie przed oczami Julii Roberts, chociaż urodziła się trzy lata po nagraniu tej piosenki. „I Saw Her Standing There” – The Beatles. Po to dziś tu przyszedłem! Dokładnie 60 lat temu, 11 lutego 1963 roku, Beatlesi weszli do studia EMI, by pod okiem (i uchem) George'a Martina zarejestrować w niecałe dziesięć godzin album „Please Please Me”. Strona pierwsza, utwór pierwszy. Wpasowali się z repertuarem!
„A Little Less Conversation” – Elvis Presley. Jako autor piosenek, zawsze upominam się, by pamiętać o ich twórcach, w tym przypadku: Mac Davis i Billy Strange. „A Whiter Shade of Pale” – Procol Harum. Za kilka dni pierwsza rocznica śmierci Gary’ego Brookera. Pamiętamy?
I w tym momencie odstawiłem lekarstwo, żeby nie przedawkować. Przyjąłem dwie z trzech dawek, co na pewno wystarczy, by przedłużyć odporność na współczesne flaki z olejem.
Nagrane przez Beatlesów nieautorskie piosenki dzielą się na te, które swoim wykonaniem „przejęli” i na te, których inne wersje pozostały równie ważne. W tej drugiej kategorii niech będzie powiedzmy „Roll over Beethoven”, a tej pierwszej powiedzmy „Baby It’s You”, czyli kompozycja zmarłego w czwartek Burta Bacharacha, z którą pierwsze zmierzyły się dziewczyny z The Shirelles.
Dziś jest szczególny dzień. Dokładnie 60 lat temu czterech chłopaków weszło do studia EMI, by pod okiem (uchem!) George’a Martina nagrać w niecałe dziesięć godzin swój debiutancki album. Prawie cały, bo cztery piosenki były już nagrane w poprzednim roku i trafiły na single („Love Me Do” i „P.S. I Love You” oraz „Please Please Me” i „Ask Me Why”). Uroczyste obchody tego dnia zacząłem stosownym nagraniem:
Sha la la la la la la la Sha la la la la la la la Sha la la la la la la la
Sha la la la la To nie twój uśmiech tak Poruszył mnie Sha la la la la To nie ust twoich smak Sprawił, że drżę
O, o, wiele, wiele, wiele nocy sam Siedziałem w domu, płacząc tam Za tobą znów. Co robić, mów? Jak radę dać? Bo, skarbie, to ty Sha la la la la la la Skarbie, to ty Sha la la la la la la
Sha la la la la Musisz wiedzieć, że wciąż Mówią mi (pic, pic) Sha la la la la Że wciąż, że wciąż, jak zawsze, zawsze Ze mnie drwisz (pic, pic)
O, o, nie ma znaczenia, co chcą rzec Wiem, że cię będę kochać, nic nie zmieni się Co zrobić, mów? Kiedy już Nie chcę nikogo, nikogo Bo, skarbie, to ty Sha la la la la la la Skarbie, to ty Sha la la la la la la
O, o, nie ma znaczenia, co chcą rzec Wiem, że cię będę kochać, nic nie zmieni się Co zrobić, mów? Kiedy już Nie chcę nikogo, nikogo Bo, skarbie, to ty Sha la la la la la la Skarbie, to ty Sha la la la la la la Nie odchodź już stąd Sha la la la la la la Czekam wciąż Sha la la la la la la Bo, skarbie, to ty Olsztyn, 9-11.02.2023
Odejście Burta Bacharacha zauważyli wszyscy... Dzień po śmierci BB hołd oddał mu na koncercie Elvis Costello (to musiało być ad hoc, bo tekst nieco poszatkowany):
Kącik „Świata Młodych”, czyli tak widziałem Burta Bacharacha 10 kwietnia 1976 roku:
Ta scena z filmu „Powiększenie” („Blowup”) fascynuje mnie niezmiennie od ponad 30 lat. Film wszedł na polskie ekrany z kilkunastoletnim opóźnieniem, widziałem go w olsztyńskiej „Awangardzie” (dwa rzędy bliżej siedział Marek Jackowski).
Zespół Yardbirds gra de facto „Train Kept A-Rollin'”, chociaż formalnie w filmie jest to utwór „Stroll On” ze zmodyfikowanym tekstem (chodziło o kwestie praw autorskich).
Na scenie: Keith Relf – wokal (10 lat później zginie rażony prądem w czasie gry na gitarze), Jeff Beck – gitara elektryczna (z powodu jego niedawnej śmierci to tłumaczenie), Chris Dreja – gitara basowa (polski wkład w historię rocka, mało brakowało, by został członkiem Led Zeppelin), Jimmi Page – gitara elektryczna (świeży nabytek, scena była kręcona 12-14.10.1966, a Page dołączył latem), Jim McCarty – perkusja (ostatni członek oryginalnego The Yardbirds, gra w zespole do dzisiaj).
W pociągu ją spotkałem, bo Była hipsterką, prawdziwą damą Tyle uroku z Nowego Jorku I starą linią ruszamy w drogę Między „daj”, między „puść” Cóż, tak chciałem, by wciąż była tu
Trzymaj się, słodka kobietko Trzymaj się, lepiej drogi swej Trzymaj się, słodka kobietko Trzymaj się, lepiej drogi swej Między „daj”, między „puść” Cóż, tak chciałem, by wciąż była tu
Cóż, ten pociąg się toczy całą noc Ten pociąg się toczy całą noc Ten pociąg wciąż pędzi całą noc Ten pociąg się toczy całą noc Między „daj”, między „puść” Cóż, tak chciałem, by wciąż była tu
Stanęliśmy już, to Albuquerque W jej myślach byłem palantem wielkim I w El Paso wysiedliśmy już To była piękna miłość, tak chciałem, by wciąż była tu Trzymaj się, cóż, tak chciałem, by wciąż była tu
Trzymaj się, słodka kobietko Trzymaj się, lepiej drogi swej Trzymaj się, słodka kobietko Trzymaj się, lepiej drogi swej Między „daj”, między „puść” Cóż, tak chciałem, by wciąż była tu
Cóż, ten pociąg się toczy całą noc Ten pociąg się toczy całą noc Ten pociąg wciąż pędzi całą noc Ten pociąg się toczy całą noc Między „daj”, między „puść” Cóż, tak chciałem, by wciąż była tu Olsztyn, 14.01.2023, 5.02.2023
Problemy z prawami autorskimi wynikały zapewne ze skomplikowanych losów tej piosenki – co kto ją nagrał, to z innymi autorami, chociaż dwa główni, Tiny Bradshaw i Lois Mann, pozostawali niezmienni. Tiny Bradshaw tak ją nagrał w 1951 (!) roku. Czego metaforą jest toczący się całą noc pociąg, chyba wyjaśniać nie muszę.
Dzień zmagań ze sztuką współczesną. Powiedzmy, że był remis.
Wystawa praca laureatów konkursu Quadriennale Drzeworytu i Linorytu Polskiego znajdujących się w zbiorach Biura Wystaw Artystycznych w Olsztynie: Zbigniew Lutomski – „Kompensacja V”, „Kompensacja III”, „Kompensacja IV”. Środkowy drzeworyt przypomina mi mój dywan (precyzyjnie mówiąc – mój dywan przypomina środkowy drzeworyt, bo jest młodszy od dzieła o ponad 20 lat).
Głównym celem wizyty w BWA jest jednak inna wystawa – „8 Dzień – Exit Code”. Sztuka technologii albo technologia sztuki, jak kto woli. Nie sposób nie zatrzymać się przy projekcie „Sexinsitu” Martyny Miller. To tylko krótki fragment (dodałem swoją ilustrację muzyczną, bo w sali wystawienniczej dźwięki różnych instalacji się nawarstwiały).
Automat pisarski przepisuje (zapewne za karę) 1000 razy pierwsze prawo robotyki Asimova, te o zakazie krzywdzenia ludzi.
Próbując być prosumentem sztuki, stałem się twórcą i tworzywem…
Na finał dzisiejszych artystycznych uniesień wpadłem na wystawę Banksy’ego do galerii handlowej (jest nowy trend popularyzatorsko-merkantylny, już tam byłem na wystawie poświęconej Leonardowi da Vinci). To, że prace (kopie prac, rzecz jasna) antykomercyjnego artysty oglądamy w świątyni handlu, jest ironiczne samo w sobie.
Mam dwie książki z pracami Banksy’ego, więc nie spodziewałem się zobaczyć niczego nowego, ale prezentacja bywa odświeżająca w formie.
No i można stanąć oko w oko z Vincentem, który chwilowo nie tańczy oraz z Julesem, który przed chwilą dokonał „srogiej zemsty w zapalczywym gniewie”.
Kontynuując postawę prosumencką, zarysowaną w BWA, dodałem coś od siebie do interpretacji wyścigu szczurów, jaką zaprezentował Banksy na Manhattanie (czy zobaczę to jesienią na żywo? o ile jeszcze jest).
