sobota, 27 kwietnia 2019

Znieczulanie Beatlesami

Beatlesów nie sposób przedawkować. Zwłaszcza, gdy terapię muzyczną prowadzą przedstawiciele olsztyńskiej medycyny. Zespół The Beatles nie istnieje już 49 lat, ale nie pojawiło się nic (i nie pojawi), co by przebiło czterech facetów z Liverpoolu.

Nie pozostaje więc nic innego, jak cieszyć się, że jeszcze można wpaść na koncert Paula McCartneya lub Ringo Starra, a jeśli ich akurat w Polsce nie ma, to zorganizować sobie przegląd piosenek Beatlesów. Jak dziś w Gietrzwałdzie, gdzie w Gminnym Ośrodku Kultury dzieją się prawdziwe cuda. Włącznie z takim, że awansowałem na support.


Nie mogąc poskromić swej natury archiwistycznej, przedstawiam taką oto kronikę dzisiejszych wydarzeń… Zanim to jednak zrobię, mała statystyka:
- wysłuchaliśmy 35 utworów,
- tylko cztery się powtórzyły,
- 24 spośród tych 31 unikalnych piosenek przetłumaczyłem,
- trzech piosenek nie napisali Beatlesi, ale mieli je w swoim repertuarze
- trzy piosenki reprezentowały solową twórczość członków zespołu (dwie George'a Harrisona i jedna, którą John Lennon przygarnął od Bena E. Kinga),
- na scenie pojawiło się, w różnych konfiguracjach muzycznych, 19 osób.


Otworzył, wiadomo, dyrektor GOK Paweł Jarząbek, który z dumą ogłosił, że zabrakło krzeseł (zupełnie jak w piosence pod numerem 4).


Objaśnił nam beatlesowski świat, wiadomo, Andrzej Dramiński, który mógłby o nim mówić choćby 64 lata, a przecież i tak nie wyczerpałby pasjonującego tematu.


A instrumentalnie zaczął zespół fletowy Państwowej Szkoły Muzycznej w Olsztynie pod kierunkiem Aleksandry Zinkiewicz.


1. „Ob-La-Di, Ob-La-Da”


Desmond ma stoisko tam gdzie rynek jest
Molly w swym zespole daje śpiew
Mówi Desmond „Hej, dziewczyno, lubię cię”
A Molly biorąc go za rękę śpiewa, że…



2. „Hey Jude”


Hej Jude, już nie smuć się
Weź tę piosnkę, by było lepiej
Pamiętaj, do serca swego ją wpuść
Zacznij wszystko znów, by było lepiej



Drugi podmiot wykonawczy to ja („moja skromna osoba”, jak mówią mężowie stanu). Wyposażony w koszulkę inspirowaną „Abbey Road” oraz trampki i skarpetki firmowane przez „Yellow Submarine” wykonałem trzy piosenki (wszystkie autorstwa Johna Lennona, tak się złożyło) z moim tłumaczeniem.


3. „You've Got to Hide Your Love Away”


Stoję tu z twarzą w dół, głowa w rękach wciąż
Jeśli ją utracę, to będę jak ten brzdąc
Ludzie wszerz gapią się, zawsze i w każdy dzień
Widzę ze mnie śmieją się i słyszę wołają mnie



4. „Norwegian Wood (This Bird Has Flown)
Czy ja miałem ją, czy może to ja byłem jej?
„Patrz, to pokój mój, najlepszy jest drewniany sprzęt”.



5. „Come Together”
Jest gitarzystą wziętym, będzie wniebowzięty
Ma trójocznego zeza, nikt mu nie dowierza
Do stóp włosy ma
Może być jak błazen, prawa swoje tu zna



Pora na gwiazdę wieczoru. The Doctors zaczynają od setu akustycznego, w którym pojawiają się anestezjolog Janusz Stępień (gitara akustyczna, gitara 12-strunowa, wokal, harmonijka ustna, ukulele oraz anestezjolog Piotr Maksimiuk (gitara, wokal, banjo)


6. „A Hard Day's Night”
Ciężka jest noc co dnia
I w pracy padam już na nos
Ciężka jest noc co dnia
Tak chciałbym rzucić się pod koc



7. „I Should Have Known Better”
Jak mogłem nie wiedzieć, że wnet będę twój
Pokocham wszystko, co dasz mi tu
Chcę to czuć, hej hej hej, chcę to czuć



8. „Kansas City/Hey, Hey, Hey, Hey”
Czyli utwór, który napisała w 1952 roku słynna spółka kompozytorska Jerry Leiber i Mike Stoller, uzupełniony w 1956 roku przez Little Richarda piosenką „Hey, Hey, Hey, Hey”.


9. „Blackbird”
Ptak znów śpiewa na początek dnia
Ranne skrzydła weź, smak lotu znaj
Cały czas
Wciąż czekałeś tylko, żebyś wreszcie mógł już wstać



10. „For You Blue”
Dużo dziś Harrisona...


11. „Here Comes the Sun”
A nawet bardzo dużo...


Czas z akustycznego duetu zrobić lekko zelektryfikowane trio. Dołącza radiolog Anna Śleszyńska-Górny (pięciostrunowe skrzypce elektryczne i perkusjonalia).


12. „Norwegian Wood”
A gdy wstałem już, to byłem sam, odleciał ptak.
Więc spaliłem to. Najlepszy jest drewniany sprzęt.



13. „Yesterday”
W tamten dzień, wszystkie moje troski były gdzieś
Teraz widzę, że dopadły mnie
O, wierzę w ten wczorajszy dzień



14. „And I Love Her”
Instrument muzyczny o nieustalonej nazwie, roboczo określany patyczkiem. Dla utrudnienia dodajmy, że w oryginale Ringo grał na klawesach.


Daję jej miłość swą
Po prostu już
I gdybyś ujrzał ją
Też byś to czuł
Ja kocham



15. „You've Got to Hide Your Love Away”
Hej, musisz gdzieś ukryć miłość swą
Hej, musisz gdzieś ukryć miłość swą



16. „I'm Looking Through You”


17. „Eleanor Rigby”
Eleanor Rigby wyzbiera ryż
Gdzie ślub był, orszak w kościele szedł
Żyje we śnie



Pani doktor wraca do skrzypiec. Wstęp jak z „Korowodu” Marka Grechuty. Chyba najciekawszy fragment dzisiejszego koncertu.


18. „Don't Pass Me By”
Nie mijaj mnie, nie rób mi źle, nie pchaj mnie w dół
Bo wiesz, kochanie, jestem tylko twój



W oryginale przygrywał Beatlesom w tym utworze na skrzypcach Jack Fallon.


19. „My Sweet Lord”
Dołącza dwuosobowy chór żeński wsparty osobiście przez dyrektora i można zaintonować pieśń synkretyczną.


Panie mój
Słodki mój
Hm, mój, mój



20. „Isn't It a Pity”
Pisałem już, że dużo dzisiaj piosenek Georg'a Harrisona? Włącznie z tą, chyba najmniej znaną w programie dzisiejszego koncertu.


Przerwa techniczna i na scenie pojawia się (prawie) cały zespół, czyli dołączają: internista i kardiolog Piotr Cygański (trąbka, instrumenty klawiszowe, gitara akustyczna, wokal, tamburyn), urolog Mirosław Łesiów (perkusja), Zbigniew Siwek (saksofon) i Andrzej Bukowski (saksofon). Prawie, bo nie dołączył nieobecny dzisiejszego wieczora anestezjolog Przemysław Pierożyński (gitara).


21. „Love Me Do”
O, kochaj już
Ty wiesz, kocham znów
Chcę zawsze być twój
Więc dziś
Kochaj już
Oo, kochaj już



22. „I Saw Her Standing There”
Najlepsze jej lata szły
Wiesz, o co chodzi mi
Wyglądała tak
Że trudno spuścić wzrok



Andrzej Bukowski na saksofonie zupełnie niczym Nino Tempo na płycie „Rock And Roll” Johna Lennona.

23. „Hippy Hippy Shake”
Druga i przedostatnia dzisiaj piosenka nie napisana przez żadnego Beatlesa. Tę popełnił i nagrał w 1959 roku Chan Romero.


Zbigniew Siwek na saksofonie zupełnie niczym Stan Bronstein na płycie „Some Time in New York City” Johna Lennona.

24. „When I'm Sixty-Four”
Gdy będę stary, łysinę mieć
Lecz za wiele lat
Czy mi będziesz ciągle walentynki słać
W dniu urodzin nie skąpić szkła?



W ubiegłym roku grali to na urodzinach Janusza Stępnia. Zgadnijcie, których… Dla ułatwienia dodajmy, że na początku tego roku przeszedł na emeryturę i może poświęcić się muzyce, z czego skorzystają nie tylko chorzy, ale i zdrowi.

25. „Yellow Submarine”
Nagłego wtargnięcia w stroju marynarskim kapitana Jarząbka należało się właściwie spodziewać… „Captain! Captain!”


W mieście, gdzie zrodziłem się
Facet żył, co pływał w rejs
Mówił nam, jak życie wiódł
Na podwodną trafił łódź



26. „Got to Get You into My Life”


Właśnie po to mamy tu na scenie trzyosobową sekcję dętą!


27. „While My Guitar Gently Weeps”
Wzrok mój na was padł, widzę, że miłość drzemie
Gdy gitar mych cichy płacz



28. „Come Together”
Jest jak kolejka górska, ostrzegła go raz wróżka
Skazany jest na bluesa, po ciemku się porusza
Raz i raz, i raz to trzy
Pewnie jest jak lalka, skoro musi się kryć



29. „Something”
Piękny jest jej każdy krok
Nie widzę oczu innych kobiet
Wzrusza mnie jej smutny wzrok
I nie chcę zostawić jej już
Bo wierzę w zbliżenie dusz



30. „Get Back”
Jojo to był gość, co w myślach był samotny
Lecz chciał zmienić już ten stan
Jojo dom opuścił, rzucił Arizonę
Dla kalifornijskich traw



31. „Don’t Let Me Down”
Nikt nigdy mnie nie kochał tak jak ty, tak jak ty, tak jak ty
I jeśli kiedyś ktoś by kochał mnie, to jak ty, to jak ty, to jak ty



32. „The Long and Winding Road”
Ten długi, kręty szlak
Pod drzwi wiedzie twe
Nie zniknie nigdy mi
Znam długo drogę tę
Nią zawsze będę iść
Pod drzwi wiedzie twe



Powrót Anny Śleszyńskiej-Górny i jej skrzypiec elektrycznych do tego najsmutniejszego utworu Beatlesów był oczywistością.

33. „Let It Be”
Gdy poczułem nagle czas kłopotów, Matka Boska wzięła mnie
Mówiąc mądre słowa, niech tak jest
I stała przy mnie ciągle blisko, nawet w mej godzinie złej
Mówiąc mądre słowa, niech tak jest



Tak jak oczywiste było wzmocnienie patosu tego utworu chórem.

34. „Hey Jude”
W wielkim finale wszyscy, którzy przyczynili się do przygotowania tego koncertu spotkali się na scenie. Też się gdzieś tam przyczaiłem.


A kiedykolwiek czujesz ból, hej Jude, wrzuć luz
Ciężary, co świat ci dał, zrzuć z ramion
Bo wiesz, że chowa głupi człek uczucia swe
Ogarnia świat chłód, a życia mało



Zacznij wszystko znów, by było lepiej, lepiej, lepiej…


35. „Stand By Me”
Kiedy noc już trwa i na ziemi cień
Księżyc to całe światło, jakie jest
Nie mam co bać już się, nie mam co bać już się
Wtedy gdy, stoisz tu, stój przy mnie



Na finał beatlesowskiego koncertu piosenka, której żaden z czwórki nie napisał. To utwór Ben E. Kinga i wspominanych już dziś Leibera i Stollera.


PS
Po koncercie podszedł do mnie starszy pan i powiedział, że przypominam mu Davida Chapmana. Nie za bardzo wiedziałem, o kim mowa, więc na wszelki wypadek ucieszyłem się. W domu sprawdziłem, że David to drugie imię Marka Chapmana...

niedziela, 14 kwietnia 2019

Zamknę ją w skrzyni na klucz

Ta piosenka niedługo skończy 60 lat (nagrana została 28 kwietnia 1959 roku), a właściwie już jest po sześćdziesiątce, bo Lionel Bart napisał ją jesienią 1958 roku, ale dzielnie się trzyma. Może dzięki podejrzanemu tekstowi? Nawet dziś utwór, w którym podmiot liryczny porównuje dziewczynę do wszystko potrafiącej lalki, brzmi lekko perwersyjnie. W dodatku ta podstępnie beztroska piosenka została nagrana do poważnego filmu zatytułowanego, nomen omen, „Poważne oskarżenie”.


W filmie pastor, bo to w Anglii się dzieje, popada w konflikt z trudną młodzieżą, a jej czołowy przedstawiciel oskarża go fałszywie o molestowanie seksualne. W roli brata „czołowego przedstawiciela” przemyka od czasu do czasu przez ekran Cliff Richard i to właśnie on wykonuje, chociaż z szafy grającej, piosenkę „Living Doll”, nad którą się pochylam. W innej, bardziej rockandrolowej wersji, niż tej, która ukazała się na singlu. Filmowa wersja ocieka Presleyem, ale umówmy się, że nie każdemu dane jest być Elvisem.

Moja wersja zupełnie do niczego nie podobna:


Mam swą lalkę, płacze, drzemie, mówi, chodzi, żyje wprost
Mam co robić, żeby zadowolić ją, bo żyje wprost
Ma też oczko, którym mruga i to cieszy duszę mą
Ma jedyna, która chodzi, gada, żyje wprost

Popatrz na włosy jej, są prawdziwe
Nie wierzysz mi, to poczuj sam
Zamknę ją w skrzyni swej na klucz i żaden już
Nie skradnie jej nigdy mi
Olsztyn, 11-14.04.2019

Nagranie powstało, jak już wspomniałem, 28 kwietnia 1959 roku, a Cliffowi towarzyszył zespół The Shadows, wówczas jeszcze pod nazwą The Drifters.

Nie sposób zapomnieć o wersji z 1986 roku, nagranej z komikami z The Young Ones. Może przedłużyła termin przydatności „Living Doll”?


Horacy Tłumacy - na Facebooku
Horacy Tłumacy - na YT
Horacy Tłumacy - lista przetłumaczonych piosenek

czwartek, 11 kwietnia 2019

Zacznij od Fausta

Gdy dekadę temu zaczynałem tłumaczyć, moje ulubione piosenki miały przeważnie czterdzieści lat. Dziś mają po lat pięćdziesiąt. Jak na przykład „Bad Moon Rising” z trzeciej płyty Creedence Clearwater Revival. Singiel z tą piosenką ukazał się w kwietniu 1969 roku. John Fogerty napisał ją po obejrzeniu filmu „The Devil and Daniel Webster” z 1941 roku, nakręconego na podstawie opowiadania o tym samym tytule autorstwa Stephena Vincenta Benéta, który z kolei inspirował się historią Fausta. Egzegeza piosenki skomplikowana, a piosenka, jak to u Creedence Clearwater Revival, prosta. I właśnie za tę prostotę kochamy ten zespół.


W moim nagraniu niebagatelną rolę odegrała gałka muszkatołowa. Konkretnie szklany pojemnik z tą przyprawą, który wystąpił w roli slide’a. W filmie główną rolę zagrał Księżyc, który regularnie co cztery tygodnie zagląda mi pełnią do okna znad Koszar Piechoty.

Widzę, jak zły księżyc wschodzi
Widzę, coraz gorzej jest
Widzę ziemię wśród błyskawic
Widzę, czasy idą złe

Nie łaź nocą dziś
Życie mogą skrócić ci
Właśnie wschodzi księżyc zły

Słyszę, huragany wieją
Wiem, że koniec zbliża się
Boję rzek się, że wyleją
Słyszę głos, co wieszczy gniew

Nie łaź nocą dziś
Życie mogą skrócić ci
Właśnie wschodzi księżyc zły

Wierzę, masz wszystko, co trzeba
Wierzę, żeś gotów na śmierć
Widać, co się leje z nieba
Oko dasz za oko więc

Nie łaź nocą dziś
Życie mogą skrócić ci
Właśnie wschodzi księżyc zły

Nie łaź nocą dziś
Życie mogą skrócić ci
Właśnie wschodzi księżyc zły
Olsztyn, 8-11.04.2019



To tłumaczenie powstało w ramach przygotowań do czerwcowego koncertu Johna Fogerty’ego. Swoją drogą grupa nagrała siedem płyt, a ja z już sześciu przetłumaczyłem po jednym utworze:
„Creedence Clearwater Revival” – „Susie Q”
„Bayou Country” – „Proud Mary”
„Green River” – „Bad Moon Rising”
„Willy and the Poor Boys” – „Fortunate Son”
„Cosmo's Factory” – „Who'll Stop the Rain”
„Pendulum” – „Have You Ever Seen the Rain”.
Na „Mardi Gras”, siódmej i ostatniej płycie zespołu, nic mnie jeszcze nie zaintrygowało...

9 listopada 2017 roku pod Pomnikiem Odkrywców w Lizbonie słuchałem tego utworu w stylowym wykonaniu faceta o pseudonimie MusicosKamones:


No i w końcu w wykonaniu autorskim 29.06.2019:


Horacy Tłumacy - na Facebooku
Horacy Tłumacy - na YT
Horacy Tłumacy - lista przetłumaczonych piosenek

niedziela, 7 kwietnia 2019

Deszczyk pada, słońce świeci, Baba Jaga masło kleci

Każdą piosenkę z lat 60. można wyinterpretować na trzy sposoby. Po pierwsze, że autor miał na myśli seks. Po drugie, że narkotyki. I po trzecie, że wojnę w Wietnamie. W tym przypadku chodziło o Wietnam. Chyba.



Gdy w 1970 roku John Fogerty pisał dla Creedence Clearwater Revival piosenkę „Have You Ever Seen the Rain?”, amerykański rząd już wiedział, że wojny z Wietkongiem nie wygra i powoli zmniejszał liczbę żołnierzy w Wietnamie. Ale ciągle 400 tys. amerykańskich chłopców siedziało w Indochinach, a z wietnamskiego nieba leciał deszcz bomb. Ukryty w niebezpiecznie niewinnej piosence deszcz nie jest więc zapewne tym, czym się na pierwszy rzut oka wydaje. Zwłaszcza że mamy do czynienia z sytuacją, którą dobrze znamy z dziecięcej rymowanki (też zresztą dającej się interpretować filozoficznie i powodującej dysonans poznawczy):

Deszczyk pada, słońce świeci
Baba Jaga masło kleci



John Fogerty po latach wyjaśniał, że chodziło o coś innego. W 1970 roku zespół był na topie, ale na horyzoncie pojawiały się chmury (a jednak!). I rzeczywiście – wkrótce z grupy odszedł Tom Fogerty, niezadowolony ze zbyt dużego wpływu brata na CCR, a następna, i ostatnia, płyta okazała się słaba.

Dawno temu rzekł mi ktoś
Jest przed burzą ciszy głos
Wiem to, przychodzi czasem do nas

Gdy się skończy, mówią, że
Padał deszcz w słoneczny dzień
Wiem to, mienił się jak woda

Chcę wiedzieć to
Czy widziałeś kiedyś deszcz?
Chcę wiedzieć to
Czy widziałeś kiedyś deszcz
Co w słoneczny padał dzień?

Wczoraj i przedwczoraj wciąż
Słońca chłód i deszczu moc
Wiem to, czułem to przez cały czas

Już na zawsze, tak to szło
Szybki, wolny – ciągle krąg
Wiem to, będzie trwać, tak sądzę

Chcę wiedzieć to
Czy widziałeś kiedyś deszcz?
Chcę wiedzieć to
Czy widziałeś kiedyś deszcz
Co w słoneczny padał dzień?

Chcę wiedzieć to
Czy widziałeś kiedyś deszcz?
Chcę wiedzieć to
Czy widziałeś kiedyś deszcz
Co w słoneczny padał dzień?
Olsztyn, 5-7.04.2019

Kilka miesięcy słuchałem tej piosenki w Maladze. W barze Sala Premier Centro zaprezentował ją stylowo Pablo Gomez Arjona:


A 29 czerwca mam nadzieję usłyszeć ją w wykonaniu autorskim, czyli Johna Fogerty’ego, który nie może się doczekać swego pierwszego polskiego koncertu w Dolinie Charlotty.


No i nadzieja się spełniła:


Kącik Tomasza Beksińskiego. Aż by się chciało wyjść na deszcz...


***
Aneks z 2021 roku.
***
W Lizbonie to musi być duży przebój, skoro grają tę piosenkę wszyscy...

5.11.2021, MusicosKamones pod Pomnikiem Odkrywców:


7.11.2021, The Undercover Time Travellers w klubie Alface Hall:


8.11.2021, Mr. Funky Band, też w klubie Alface Hall:


Skoro wszyscy, to czemu nie ja...
6.11.2021, pod Pomnikiem Odkrywców:


Zdecydowanie lepiej wyszło mi podczas koncertu urodzinowego 29.12.2022 w Sowie:


Aneks z 9.01.2024 - piosenkę zapowiedziałem z przyjemnością w radiu UWM FM w audycji Szafa z muzyką Pawła Jarząbka:


Horacy Tłumacy - na Facebooku
Horacy Tłumacy - na YT
Horacy Tłumacy - lista przetłumaczonych piosenek