Jak nie wiadomo co zrobić ze spornym terytorium, powołuje się wolne miasto. Przykład Gdańska pokazuje, że nie zawsze kończy się to dobrze. W przypadku chorwackiej Rijeki nie było tak źle. Miasto kilkakrotnie zmieniło przynależność państwową, ale nie zaczęła się tu, ani nie skończyła żadna wojna. No może poza wojną o samo miasto.
Poza Chorwatami rządzili tu Frankowie (od których Chorwaci przyjęli zresztą chrześcijaństwo), Węgrzy, Austriacy, Włosi, był też kilkudziesięcioletni okres jugosłowiański.
W latach 1919-1924 Rijeka była samodzielnym bytem państwowym. W 19191 roku, gdy rozleciały się Austro-Węgry, po Rijekę wyciągnęły rękę Włochy i właśnie powołane do życia Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców (SHS, poprzednik Jugosławii).
SHS było na tyle słabe, że włoski pisarz Gabriele d’Annunzio 12 września 1919 roku stanął na czele włoskich ochotników, które zajęły Fiume czyli Rijekę. D’Annunzio proklamował w mieście Regencję Carnaro i ogłosił się regentem tej republiki. Plany miał dalekosiężne, chciał przyłączyć do Włoch Dalmację.
Gabriele d’Annunzio to dość ciekawy pisarz, na którym częściowo ciąży powołanie do życia włoskiego faszyzmu. Inspirował Mussoliniego, ale uratował swój honor sprzeciwiając się dyktatorowi, gdy ten związał się z Hitlerem. Działania d’Annunzio w Rijece były zgodne z jego marzeniem, by odbudować Imperium Romanum.
12 listopada 1920 roku w Rapallo (nie mylić z układami w Rapallo z 1922 roku) Włosi podpisali umowę z SHS. Zrzekli się Dalmacji, w zamian dostali m.in. Triest i Zadar. A Rijeka (czyli wówczas Fiume) została Stato libero di Fiume czyli Wolne Miasto Fiume.
I co zrobił w tej sytuacji dzielny d’Annunzio? Wypowiedział wojnę... Włochom. Włosi podjęli rękawicę, 30 grudnia 1920 roku zajęli państewko i w wprowadzili w życie postanowienia traktatu z Rapallo.
Państwo istniało ledwie czterech lata, ale zdążyło mieć czterech prezydentów. Wszyscy o włoskobrzmiących nazwiskach. Jedynym, który objął ten urząd w wyniku wyborów był Riccardo Zanella, zwolennik fiumskiej autonomii. Dodajmy, że w wyborach z 1921 roku Chorwaci dostali dwa razy więcej głosów od Włochów.
Żywot Wolnego Miasta Fiume nie był długi. Po przewrocie faszystowskim we Włoszech w 1922 roku jego dni były policzone. Imperializm włoski wyciągnął ręce po Rijekę jak po swoje. W 1924 roku SHS zgodziło się na rewizję traktatu z Rapallo i miasto weszło w granice Włoch aż do 1947 roku.
Po wojnie już bez fajerwerków – w 1947 roku miasto trafiło do Jugosławii w ramach republiki Chorwacji, a od 1991 roku jest po prostu miastem w Chorwacji.
Filmowo.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz