Skąd się wzięła tradycyjna przyjaźń polsko-turecka? Może stąd, że w tym samym mniej więcej okresie, czyli XVIII i XIX wieku, dostaliśmy w kość od rosyjskiego imperium. Skąd wzięła się tradycyjna przyjaźń bułgarsko-rosyjska? Może stąd, że Bułgarzy zawdzięczają niepodległość właśnie temu, że Rosja przyczyniła się do upadku imperium osmańskiego.
Z założonymi rękami jednak nie siedzieli. W latach 1861-1873 działalność rewolucyjną prowadził Wasyl Lewski, uznawany za tego, który najmocniej rozbudził inspiracje niepodległościowe narodu. Bezpośrednio przez wojną rosyjsko-turecką wybuchło powstanie kwietniowe, wprawdzie krwawo stłumione przez Turcję, ale uruchamiające lawinę zdarzeń zakończoną po dwóch latach pokojem w San Stefano, dającym Bułgarii niepodległość.
Powstanie kwietniowe wybuchło 2 maja 1876 roku (obowiązywał tam jeszcze kalendarz juliański) w Kopriwszticy. Było planowane na kilka dni później, ale zostało przyspieszone przez przyjazd do miasta agi, który przyjechał aresztować działaczy niepodległościowych, tzw. apostołów. Rebelianci po zabiciu tureckiego urzędnika (mudira) napisali odezwę do spiskowców w innych częściach kraju, którą podpisali krwią tego nieszczęśnika. Powstanie trwało kilka tygodni, przywódcy zginęli (w bitwie, w rzece, śmiercią samobójczą), osiemdziesiąt miejscowości uczestniczących w insurekcji spalono, ale Kopriwsztica ocalała płacąc okup (miasteczko zachowało dzięki temu swój oryginalny kamienny wygląd). Dwa lata później Bułgaria była już wolna. I o tym jest właśnie ta piosenka:
a
To był maj lub może kwiecień raczej
F
Karlał ciemięzca, budził się naród
a
Dobry to czas, by listy słać krwawe
F
Po pięciu wiekach osmańskich panów
a F
a
Lewski nie dożył Starej Zagory
F
I w Kopriwszticy nie stał poeta
a
Trudna jest nazwa, proste powody
F
Kamienne miasto wolności czeka
a F
a
To był maj, druga połowa kwietnia
F
Nikt wolny nie chce zostać janczarem
a
Za lat czterdzieści zmienią kalendarz
F
Jak komuś służyć, to lepiej carom
a F
a
Jeszcze jest siła, by posłać beja
F
Aga przyjechał, też ma swój powód
a
Imperium słabnie, ale wciąż wierzga
F
Będą kłaść areszt na apostołów
a F
a
To był maj, choć może to był kwiecień
F
Wołow, Stojanow, pisał Kableszkow
a
Zdobyty konak, mudir dał życie
F
Benkowski czytał list z krwi domieszką
a F
a
Biją z radości cerkiewne dzwony
F
Przykład wam damy, na nas popatrzcie
a
Powiewa sztandar, grzmią salwy z broni
F
Kto ma karabin, ten ma też rację
a F
a
To był maj, lecz czerwiec szybko nastał
F
Wyschła mudira krew na papierze
a
Tamtego kula, tamtego fala
F
Ten, co krwią pisał, sam śmierć swą bierze
a F
a
Miasto z kamienia też może spłonąć
F
Jak ogniem płaci miast osiemdziesiąt
a
Ale nie spłonie, bo obu stronom
F
Dobrze wiadomo, jak pachnie pieniądz
a F
a
To był maj, lecz inna to piosenka
F
To był maj lub może kwiecień raczej
a
Miasto pachniało jak trawy kępa
F
Wolność przyniesie Rosja, jak zawsze
Olsztyn, 12-14.01.2014
Współpracownikiem Wasyla Lewskiego był poeta Christo Botew. Przeżył Wasyla o trzy lata, zginął w powstaniu kwietniowym, ale nie było go w Kopriwszticy, gdy pisano krwawy list.
Horacy Pisaty - na YT
Horacy Pisaty - lista moich piosenek
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz