1 listopada to odpowiedni dzień na dokończenie tłumaczenia piosenki ociekającej miłością do Lizbony.
Dlaczego właśnie ten dzień? Dokładnie w dniu Wszystkich Świętych 269 lat temu miasto zostało totalnie zniszczone w wyniku trzęsienia ziemi. Symbolem tego kataklizmu jest nieodbudowany kościół klasztoru karmelitów w centrum miasta.
Zakon karmelitów to po portugalsku Convento do Carmo, natomiast piosenkę „Lisboa, Menina e Moça”, bo o niej dziś mowa, wykonywał Carlos do Carmo. Karmelici noszą nazwę od związanej z kultem Maryi góry Karmel w Ziemi Świętej. Jak rozumiem, nazwisko Carmo oznacza „karmelita” (bo przecież nie „karmel” – góra Karmel nie ma związku z palonym cukrem, który po portugalsku nazywa się „caramel”, co w językach romańskich i potem w innych wywodzi się prawdopodobnie z greki przez późną łacinę i oznacza trzcinę cukrową, sprowadzoną do Europy przez Arabów z dalekiej Azji pod koniec I tysiąclecia).
Wracajmy do tematu. Tekst do piosenki „Lisboa, Menina e Moça” napisało aż trzech autorów – José Carlos Ary dos Santos, Joaquim Pessoa (o ile wiem, bez związków z Fernando Pessoą, słynnym portugalskim poetą) i Fernando Tordo. Natomiast muzykę skomponował Paulo de Carvalho i to był w 1976 roku jego debiut w tej roli.
Wcześniej de Carvalho był po prostu piosenkarzem. Przypadkowo trafił na zawsze do historii Portugalii. 6 kwietnia 1974 roku zajął dwunaste miejsce na Konkursie Piosenki Eurowizji z utworem „E Depois do Adeus”, co jeszcze nie dało mu przepustki do wieczności. Wyemitowanie tej piosenki 24 kwietnia o godzinie 22:55 w jednej z lizbońskich rozgłośni było sygnałem dla żołnierzy Ruchu Sił Zbrojnych do udania się na pozycje. Piosenka, mimo treści mówiącej o pożegnaniu, była bezpieczna, nikt by się nie zorientował, gdyby akcja została cofnięta (rewolucjonistami dowodził Otelo Saraiva de Carvalho, ale to przypadkowa zbieżność nazwiska z piosenkarzem – Carvalho oznacza „dąb”, u nas w historii też było kilku Dąbrowskich). Dopiero następny utwór, nadany dwadzieścia minut po północy w Rádio Renascença, oznaczał sytuację bez odwrotu. Była to zakazana przez cenzurę, bo mówiąca niebezpiecznie o braterstwie ludzi, piosenka „Grândola, Vila Morena”, którą napisał i wykonywał José Afonso. Po jej nadaniu rewolucjoniści zaczęli zajmować rządowe budynki. I to był początek rewolucji goździków, która przywróciła Portugalczykom wolność po czterdziestu latach rządów faszystowsko nawiedzonych zjebów.
Znów musimy jednak wrócić do tematu, czyli do piosenki „Lisboa, Menina e Moça”. Słuchałem jej w Lizbonie kilkakrotnie, jest jazdą obowiązkową w czasie koncertów fado. Mieści się w tej stylistyce doskonale – zgodnie z kanonem opowiada o miłości do Lizbony, jest wspomniana Alfama i inne miejsca w mieście.
6 listopada 2021 roku w klubie Canto da Atalaia znałem ją już prawie na pamięć:
Gdy na zamku wspieram swój łokieć
I Alfamie przyglądam się
To o morzu snuje historie
Błękitne jest
Na Ribeirze składam swą głowę
I poduszkę mam nad Tagiem
Prześcieradło w pośpiechu haftuję
Pocałunki z batystu składam
Lizbono, dziewczyno i panno, dziewczyno
Twe światło me oczy widzą tak czysto
Twe wzgórza jak piersi, jak wino
Do drzwi twoich przywiodła mnie czułość
To miasto uszyte ze światła
Jak ręcznik nad morze rzucony
Lizbono, dziewczyno i panno, kochana
To miasto jest życiem moim
Przez Terreiro przechodzę ciebie
Wtem na Graça widzę cię nagą
Kiedy gołąb mruga z uśmiechem
Z ulicy jesteś tą damą
I marzenia w najwyższej dzielnicy
By zrozumieć, gdy fado da znak
Wszystkie tego życia procenty
Sprawiają, że śpiewam tak
Lizbono, dziewczyno i panno, dziewczyno
Twe światło me oczy widzą tak czysto
Twe wzgórza jak piersi, jak wino
Do drzwi twoich przywiodła mnie czułość
To miasto uszyte ze światła
Jak ręcznik nad morze rzucony
Lizbono, dziewczyno i panno, kochana
To miasto jest życiem moim
Lizbono, na miłość wydana
Chcę w rękach moich ją koić
Lizbono, dziewczyno i panno, kochana
To miasto jest życiem moim
Olsztyn, 16.10.2022, 1.11.2024
Horacy Tłumacy - na Facebooku
Horacy Tłumacy - na YT
Horacy Tłumacy - lista przetłumaczonych piosenek
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz