Zamknę ją w skrzyni na klucz

Ta piosenka niedługo skończy 60 lat (nagrana została 28 kwietnia 1959 roku), a właściwie już jest po sześćdziesiątce, bo Lionel Bart napisał ją jesienią 1958 roku, ale dzielnie się trzyma. Może dzięki podejrzanemu tekstowi? Nawet dziś utwór, w którym podmiot liryczny porównuje dziewczynę do wszystko potrafiącej lalki, brzmi lekko perwersyjnie. W dodatku ta podstępnie beztroska piosenka została nagrana do poważnego filmu zatytułowanego, nomen omen, „Poważne oskarżenie”.

W filmie pastor, bo to w Anglii się dzieje, popada w konflikt z trudną młodzieżą, a jej czołowy przedstawiciel oskarża go fałszywie o molestowanie seksualne. W roli brata „czołowego przedstawiciela” przemyka od czasu do czasu przez ekran Cliff Richard i to właśnie on wykonuje, chociaż z szafy grającej, piosenkę „Living Doll”, nad którą się pochylam. W innej, bardziej rockandrolowej wersji, niż tej, która ukazała się na singlu. Filmowa wersja ocieka Presleyem, ale umówmy się, że nie każdemu dane jest być Elvisem.

Moja wersja zupełnie do niczego nie podobna:


Mam swą lalkę, płacze, drzemie, mówi, chodzi, żyje wprost
Mam co robić, żeby zadowolić ją, bo żyje wprost
Ma też oczko, którym mruga i to cieszy duszę mą
Ma jedyna, która chodzi, gada, żyje wprost

Popatrz na włosy jej, są prawdziwe
Nie wierzysz mi, to poczuj sam
Zamknę ją w skrzyni swej na klucz i żaden już
Nie skradnie jej nigdy mi
Olsztyn, 11-14.04.2019

Nagranie powstało, jak już wspomniałem, 28 kwietnia 1959 roku, a Cliffowi towarzyszył zespół The Shadows, wówczas jeszcze pod nazwą The Drifters.

Nie sposób zapomnieć o wersji z 1986 roku, nagranej z komikami z The Young Ones. Może przedłużyła termin przydatności „Living Doll”?


Horacy Tłumacy - na Facebooku
Horacy Tłumacy - na YT
Horacy Tłumacy - lista przetłumaczonych piosenek

Zacznij od Fausta

Gdy dekadę temu zaczynałem tłumaczyć, moje ulubione piosenki miały przeważnie czterdzieści lat. Dziś mają po lat pięćdziesiąt. Jak na przykład „Bad Moon Rising” z trzeciej płyty Creedence Clearwater Revival. Singiel z tą piosenką ukazał się w kwietniu 1969 roku. John Fogerty napisał ją po obejrzeniu filmu „The Devil and Daniel Webster” z 1941 roku, nakręconego na podstawie opowiadania o tym samym tytule autorstwa Stephena Vincenta Benéta, który z kolei inspirował się historią Fausta. Egzegeza piosenki skomplikowana, a piosenka, jak to u Creedence Clearwater Revival, prosta. I właśnie za tę prostotę kochamy ten zespół.


W moim nagraniu niebagatelną rolę odegrała gałka muszkatołowa. Konkretnie szklany pojemnik z tą przyprawą, który wystąpił w roli slide’a. W filmie główną rolę zagrał Księżyc, który regularnie co cztery tygodnie zagląda mi pełnią do okna znad Koszar Piechoty.

Widzę, jak zły księżyc wschodzi
Widzę, coraz gorzej jest
Widzę ziemię wśród błyskawic
Widzę, czasy idą złe

Nie łaź nocą dziś
Życie mogą skrócić ci
Właśnie wschodzi księżyc zły

Słyszę, huragany wieją
Wiem, że koniec zbliża się
Boję rzek się, że wyleją
Słyszę głos, co wieszczy gniew

Nie łaź nocą dziś
Życie mogą skrócić ci
Właśnie wschodzi księżyc zły

Wierzę, masz wszystko, co trzeba
Wierzę, żeś gotów na śmierć
Widać, co się leje z nieba
Oko dasz za oko więc

Nie łaź nocą dziś
Życie mogą skrócić ci
Właśnie wschodzi księżyc zły

Nie łaź nocą dziś
Życie mogą skrócić ci
Właśnie wschodzi księżyc zły
Olsztyn, 8-11.04.2019



To tłumaczenie powstało w ramach przygotowań do czerwcowego koncertu Johna Fogerty’ego. Swoją drogą grupa nagrała siedem płyt, a ja z już sześciu przetłumaczyłem po jednym utworze:
„Creedence Clearwater Revival” – „Susie Q”
„Bayou Country” – „Proud Mary”
„Green River” – „Bad Moon Rising”
„Willy and the Poor Boys” – „Fortunate Son”
„Cosmo's Factory” – „Who'll Stop the Rain”
„Pendulum” – „Have You Ever Seen the Rain”.
Na „Mardi Gras”, siódmej i ostatniej płycie zespołu, nic mnie jeszcze nie zaintrygowało...

9 listopada 2017 roku pod Pomnikiem Odkrywców w Lizbonie słuchałem tego utworu w stylowym wykonaniu faceta o pseudonimie MusicosKamones:


No i w końcu w wykonaniu autorskim 29.06.2019:


Horacy Tłumacy - na Facebooku
Horacy Tłumacy - na YT
Horacy Tłumacy - lista przetłumaczonych piosenek

Deszczyk pada, słońce świeci, Baba Jaga masło kleci

Każdą piosenkę z lat 60. można wyinterpretować na trzy sposoby. Po pierwsze, że autor miał na myśli seks. Po drugie, że narkotyki. I po trzecie, że wojnę w Wietnamie. W tym przypadku chodziło o Wietnam. Chyba.

Gdy w 1970 roku John Fogerty pisał dla Creedence Clearwater Revival piosenkę „Have You Ever Seen the Rain?”, amerykański rząd już wiedział, że wojny z Wietkongiem nie wygra i powoli zmniejszał liczbę żołnierzy w Wietnamie. Ale ciągle 400 tys. amerykańskich chłopców siedziało w Indochinach, a z wietnamskiego nieba leciał deszcz bomb. Ukryty w niebezpiecznie niewinnej piosence deszcz nie jest więc zapewne tym, czym się na pierwszy rzut oka wydaje. Zwłaszcza że mamy do czynienia z sytuacją, którą dobrze znamy z dziecięcej rymowanki (też zresztą dającej się interpretować filozoficznie i powodującej dysonans poznawczy):

Deszczyk pada, słońce świeci
Baba Jaga masło kleci



John Fogerty po latach wyjaśniał, że chodziło o coś innego. W 1970 roku zespół był na topie, ale na horyzoncie pojawiały się chmury (a jednak!). I rzeczywiście – wkrótce z grupy odszedł Tom Fogerty, niezadowolony ze zbyt dużego wpływu brata na CCR, a następna, i ostatnia, płyta okazała się słaba.

Dawno temu rzekł mi ktoś
Jest przed burzą ciszy głos
Wiem to, przychodzi czasem do nas

Gdy się skończy, mówią, że
Padał deszcz w słoneczny dzień
Wiem to, mienił się jak woda

Chcę wiedzieć to
Czy widziałeś kiedyś deszcz?
Chcę wiedzieć to
Czy widziałeś kiedyś deszcz
Co w słoneczny padał dzień?

Wczoraj i przedwczoraj wciąż
Słońca chłód i deszczu moc
Wiem to, czułem to przez cały czas

Już na zawsze, tak to szło
Szybki, wolny – ciągle krąg
Wiem to, będzie trwać, tak sądzę

Chcę wiedzieć to
Czy widziałeś kiedyś deszcz?
Chcę wiedzieć to
Czy widziałeś kiedyś deszcz
Co w słoneczny padał dzień?

Chcę wiedzieć to
Czy widziałeś kiedyś deszcz?
Chcę wiedzieć to
Czy widziałeś kiedyś deszcz
Co w słoneczny padał dzień?
Olsztyn, 5-7.04.2019

Kilka miesięcy słuchałem tej piosenki w Maladze. W barze Sala Premier Centro zaprezentował ją stylowo Pablo Gomez Arjona:


A 29 czerwca mam nadzieję usłyszeć ją w wykonaniu autorskim, czyli Johna Fogerty’ego, który nie może się doczekać swego pierwszego polskiego koncertu w Dolinie Charlotty.


No i nadzieja się spełniła:


Kącik Tomasza Beksińskiego. Aż by się chciało wyjść na deszcz...


***
Aneks z 2021 roku.
***
W Lizbonie to musi być duży przebój, skoro grają tę piosenkę wszyscy...

5.11.2021, MusicosKamones pod Pomnikiem Odkrywców:


7.11.2021, The Undercover Time Travellers w klubie Alface Hall:


8.11.2021, Mr. Funky Band, też w klubie Alface Hall:


Skoro wszyscy, to czemu nie ja...
6.11.2021, pod Pomnikiem Odkrywców:


Zdecydowanie lepiej wyszło mi podczas koncertu urodzinowego 29.12.2022 w Sowie:


Aneks z 9.01.2024 - piosenkę zapowiedziałem z przyjemnością w radiu UWM FM w audycji Szafa z muzyką Pawła Jarząbka:


A rok później po grecku (to znaczy po grecku śpiewają, a nie zapowiadam):


Horacy Tłumacy - na Facebooku
Horacy Tłumacy - na YT
Horacy Tłumacy - lista przetłumaczonych piosenek