Tygiel kulturowy zawsze smaczny. Czy zdrowy?

W centrum Sofii stoją sobie spokojnie obok siebie meczet, synagoga i sobór (cerkiew). Jak to na Bałkanach...

Skąd meczet w stolicy prawosławnej Bułgarii? W 1382 roku Sofię zdobył osmański sułtan Murad I. Kilkadziesiąt lat później nasz dzielny król Władysław III ruszył na pomoc uciemiężonym chrześcijanom, ale poległ był w 1444 roku pod Warną. I Władysław stał się na zawsze Warneńczykiem, a Sofia i cała Bułgaria na ponad 400 lat stała się turecka. Dopiero pod koniec XIX wieku dzięki bratniej pomocy rosyjskiej (jak widać to długa tradycja) Bułgarzy odzyskali niepodległość.

Z wdzięczności wystawili ogromny Sobór Newski czyli cerkiew św. Aleksandra Newskiego.


Podobna cerkiew dziękczynna stanęła w XIX wieku w Warszawie, ale jakoś po 1918 roku nie ostała się :) We wspomnieniach Władysława Bartoszewskiego można przeczytać, że pamięta ze swego dzieciństwa ruiny tego soboru.


Im coś bardziej odległe kulturowo, tym ciekawsze... Meczet Bania Baszi Dżamija znajduje się w samym centrum Sofii. Kilka razy dziennie odzywa się muezin:


Byłem już w kilkunastu meczetach w Indiach, więc sądziłem, że wizyta w kolejnej świątyni muzułmańskiej niczym mnie nie zaskoczy. A jednak… Doświadczyłem w ciągu kilkudziesięciu minut trzech różnych postaw ludzkich.
1. Pierwszy mężczyzna ustalił cenę za wejście do meczetu, zainkasował i prosił, by poczekać do zakończenia modlitwy.
2. Drugi mężczyzna (już w środku) cieszył się jak dziecko, że może rozmawiać z gośćmi z Polski i zupełnie gratis zrobił nam zdjęcie na tle pięknych ścian meczetu.
3. Trzeci mężczyzna wpadł w szał, gdy nas zobaczył: „You are a muslim? Beside the door!”
Społeczność muzułmańska w Sofii liczy chyba 200 osób. W tak małym środowisku rozwijają się również postawy ortodoksyjne i trzeba to uszanować...

Meczet Bania Baszi Dżamija pochodzi z 1576 roku. Jego nazwa przypomina, że uprzednio znajdowała się tam łaźnia. Już II w. były tu rzymskie termy, wykorzystujące termalne źródła.


Mimo kilkuset lat tureckiej okupacji, Bania Baszi Dżamija jest obecnie jedynym meczetem w Sofii.


Ściany meczetu pokrywają wersety z Koranu. Jego twórcą był turecki architekt Hadżi Mimar Sinan.